Ο Νίκος Ζαφρανάς έλαβε Δίπλωμα Πιάνου (τάξη Δόμνας Ευνουχίδου) και Πτυχίο Αρμονίας στην Ελλάδα, τους τίτλους σπουδών ΒΑ και ΜΑ στην Πιανιστική Εκτέλεση από το Πανεπιστήμιο Μουσικής του Graz στην Αυστρία, και Διδακτορικό στη Μουσική Εκπαίδευση από το Πανεπιστήμιο Brunel του Λονδίνου. Είναι συγγραφέας και συν - συγγραφέας άρθρων σε ποικίλα θέματα μουσικής εκπαίδευσης, καθώς και των βιβλίων
Effects of music instruction on cognitive abilities of young children (2010),
Xορωδιακά Έργα Ελλήνων Συνθετών για Όμοιες Φωνές (2014),
Επικοινωνία στη Μουσική – Θεραπεία – Παιδεία (2016),
Εγκέφαλος, Φυσιολογία και Μουσική (2016). Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη γνωστική ανάπτυξη και τη μουσική εκπαίδευση, καθώς και την προσχολική μουσική εκπαίδευση και παρουσίασε σχετική ομιλία στο TEDx Athens 2011 (διαθέσιμη εδώ:
https://www.youtube.com/watch?v=ohWsMfAVIQc).
Ως καλλιτέχνης, έχει διακριθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι εμφανίσεις του περιλαμβάνουν ρεσιτάλ, συναυλίες μουσικής δωματίου και συνοδείες σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, τη Νότια Αφρική και τη Βόρεια Αμερική. Ηχογραφήσεις του μεταδίδονται στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση, υπάρχουν σε CD, στο you tube κ.ά. Είναι ιδρυτικό μέλος του συνόλου Piandaemonium και του Transcription Ensemble. Εργάστηκε σε πολυάριθμες παραγωγές όπερας του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και της Όπερας Θεσσαλονίκης όπου συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως η Renata Scotto, η Αγνή Μπάλτσα, η Elena Mosuc, η Μαρίνα Βουλογιάννη και πολλοί άλλοι.
Είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας Gestalt και Αναπληρωτής Καθηγητής Μουσικής Παιδαγωγικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.