Εθνικό Μαύρο Θέατρο της Πράγας

Η αρχή που κρύβεται πίσω από τη σκηνική τεχνική του "μαύρου" θεάτρου βασίζεται σε ένα οπτικό τέχνασμα γνωστό ως το "τέχνασμα του μαύρου κουτιού", το οποίο εκμεταλλεύεται την ατέλεια του ανθρώπινου ματιού που δεν μπορεί να ξεχωρίσει το μαύρο πάνω στο μαύρο. Ηθοποιοί ντυμένοι στα μαύρα που κινούνται μπροστά από ένα μαύρο φόντο, είναι αόρατοι για το κοινό. Ακολουθώντας την ίδια αρχή, διάφορες μηχανικές κατασκευές κρύβονται από το κοινό. Με αυτόν τον τρόπο αντικείμενα και σκηνικά στηρίγματα που χειρίζονται οι "μαύροι ηθοποιοί" μπορούν έτσι να μετακινούνται μόνα τους, μπροστά στα ίδια μας τα μάτια. Οι ηθοποιοί μπορούν να ξεπεράσουν τα εμπόδια της έλξης της γης ώστε να τους βλέπουμε να πετούν στον αέρα, ακόμη και να πλησιάζουν το κοινό, ενώ άψυχα αντικείμενα ζωντανεύουν. Οι απαρχές του τεχνάσματος του μαύρου κουτιού ανάγονται σε πανάρχαιους καιρούς. Ξεκίνησε από την Κίνα όπου το χρησιμοποιούσαν για τη διασκέδαση του αυτοκράτορα. Από εκεί ταξίδεψε στην Ιαπωνία για να βρει εφαρμογή στο κουκλοθέατρο "bunrak". Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Georges Méliès χρησιμοποίησε το τέχνασμα του μαύρου κουτιού για να δημιουργήσει εφέ στις ταινίες του. Στην πρωτοπορία της δεκαετίας του ‘50, οι Γάλλοι καλλιτέχνες του κουκλοθέατρου εφάρμοσαν τεχνάσματα με στηρίγματα και ηθοποιούς ντυμένους στα μαύρα, ενώ ένας από αυτούς, ο Georges Lafaye, θεωρήθηκε ο ιδρυτής αυτού που θα γινόταν το "μαύρο θέατρο". Δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε τους πολυάριθμους, παγκοσμίου φήμης σκηνοθέτες που χρησιμοποίησαν αυτή τη σκηνική τεχνική για να εντείνουν τον αντίκτυπο των έργων τους. Ανάμεσα σ΄ αυτούς ο K. S. Stanislavski, στις παραγωγές του Blue Bird, οι οποίες απέσπασαν θαυμάσιες κριτικές. Όμως για να καταστεί το "τέχνασμα του μαύρου φωτός" αρκετά δυνατό ώστε να αντέξει μια θεατρική παράσταση, έπρεπε να αναχθεί, από συνήθη σκηνική τεχνική, σε αρχή παραγωγής. Αυτό σήμαινε ότι το τέχνασμα δεν ήταν πια μια μέθοδος επικοινωνίας, αλλά έγινε το σημείο εκκίνησης του συνόλου της παραγωγής. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη γέννηση μιας νέας θεατρικής γλώσσας που έγινε παγκόσμια γνωστή, κατά κύριο λόγο μέσα από τη δουλειά των θιάσων μαύρου θεάτρου της Τσεχίας. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, το "Εθνικό Μαύρο Θέατρο της Πράγας" εισήγαγε μια σειρά νέων στοιχείων στο ρεπερτόριο του μαύρου κουτιού. Η προσεκτική επιλογή θεμάτων παραγωγής επέτρεπε την εντατική δουλειά πάνω στην κύρια πλοκή του έργου, τη θεατρική σκηνοθεσία και τις κινήσεις των ηθοποιών. Ο θίασος άρχισε να χρησιμοποιεί επί σκηνής μοναδικούς μηχανισμούς οι οποίοι, σκεπασμένοι με μαύρο βελούδο, επέτρεψαν στους ηθοποιούς να πετούν, να συρρικνώνονται, ακόμη και να εξαφανίζονται μπροστά στα έκπληκτα μάτια του κοινού. Η δουλειά των ηθοποιών συνδέεται με προβολές σε ευρεία οθόνη, υπερμεγέθεις κούκλες, χρήση εφέ κίνησης βασισμένων στο μαύρο φως και εφέ που δημιουργούνται μέσω υπολογιστή. Τονίζονται τα οπτικά και μουσικά στοιχεία της παραγωγής και η ακρίβεια των ειδικών εφέ. Αυτή η τέλεια ένωση μεταξύ καλλιτεχνικών και τεχνικών πτυχών, το οπτικό αποτέλεσμα της σκηνοθεσίας και η συγκινησιακή φόρτιση της μουσικής συνοδείας, έχουν δημιουργήσει μια νέα και μοναδική θεατρική γλώσσα που αποτελεί το κλειδί της διεθνούς επιτυχίας του "Εθνικού Μαύρου Θεάτρου της Πράγας".